Op 28 juli 2025 kondigde het Chinese AI-bedrijf Zhipu AI (nu bekend als merknaam Z.ai) een nieuw open-source model aan: GLM‑4.5. Dit is een groot taalmodel (vergelijkbaar met ChatGPT) dat niet alleen teksten kan genereren, maar ook zelfstandig acties kan ondernemen, zoals informatie opzoeken of eenvoudige programma’s schrijven. De aankondiging trok wereldwijd aandacht. Reuters meldde dat er in China inmiddels meer dan 1.500 grote taalmodellen zijn uitgebracht. GLM‑4.5 past in een trend waarbij Chinese start-ups de markt willen veroveren door hun modellen openlijk te delen, zodat iedereen ze kan gebruiken. In deze blog leggen we uit wat GLM‑4.5 kan, hoe het past in de bredere Chinese AI-ontwikkeling en wat de maatschappelijke gevolgen zijn.
Wat maakt GLM‑4.5 bijzonder?
Hoe werkt GLM‑4.5?
GLM‑4.5 is gebaseerd op een modulaire architectuur: in plaats van één monolitisch model bestaat het uit een verzameling gespecialiseerde “experts” die samenwerken (Mixture of Experts, MoE). Dat klinkt complex, maar het resultaat is simpel: het model kiest alleen de kennis die nodig is voor een taak. Daardoor reageert het snel en kan het grote onderwerpen aan zonder het systeem te overbelasten.
Een andere bijzonderheid is dat GLM‑4.5 twee gebruiksmodi heeft. In de denkmode neemt het model de tijd voor ingewikkelde problemen (bijvoorbeeld het plannen van stappen of het schrijven van code). In de snelle modus geeft het korte, directe antwoorden, vergelijkbaar met een gewone chatbot. Dat maakt het geschikt voor zowel diepgaande research als dagelijkse vragen.
GLM‑4.5 leerde van enorme hoeveelheden tekst en code – vele biljoenen woorden – waardoor het context behoudt in lange gesprekken of documenten. Het kan bijvoorbeeld een rapport van tientallen pagina’s in één keer analyseren en samenvatten.
Voor niet-technische gebruikers is het vooral belangrijk dat GLM‑4.5 betrouwbare prestaties levert. Op twaalf bekende tests scoorde het model gemiddeld in de top drie van alle AI-systemen, en het doet het bijzonder goed bij programmeren en logische vraagstukken. Bovendien is de toegang relatief goedkoop: het gebruik van de cloudversie kost maar een fractie van de prijs van vergelijkbare westerse modellen. En doordat Z.ai de code en gewichten onder een open licentie publiceerde, kunnen ontwikkelaars het model vrij aanpassen of lokaal draaien. Een MIT-licentie is een van de meest gebruikte open-source softwarelicenties. Ze is vernoemd naar het Massachusetts Institute of Technology en wordt vaak gekozen vanwege haar eenvoud en vrijgevigheid.
Wat kun je ermee doen?
Z.ai liet tijdens de lancering zien wat voor praktische dingen je met GLM‑4.5 kunt doen. Een paar voorbeelden:
- Zoeken en samenvatten – Het model kan zelfstandig het internet afspeuren en de gevonden informatie ordenen in een duidelijk verslag. Denk aan een persoonlijke onderzoeksassistent die bronnen leest en de belangrijkste punten voor je opschrijft.
- Interactie met websites – In één demonstratie postte het model tekst op een social-media-platform en klikte het door de interface. Dit laat zien dat GLM‑4.5 eenvoudige online taken kan automatiseren.
- Spellen en beeld – Het team bouwde een klein spel à la Flappy Bird waarbij het model zowel de animaties als het spelgedrag aanstuurde.
- Presentaties maken – GLM‑4.5 kon met een enkel onderwerp een complete dia-presentatie samenstellen: het zocht teksten en plaatjes, bepaalde de structuur en zette alles in een net format. Dat maakt het bruikbaar voor bijvoorbeeld docenten of consultants.
- Rubik’s-kubus simuleren – In een veel gedeelde video bouwde iemand met GLM‑4.5 een 3D-Rubik’s-kubus. Het model genereerde de code om de kubus te tekenen en liet deze roteren. Hoewel de video vanwege inlogrestricties niet vrij toegankelijk is, illustreert het hoe het model creatief omgaat met code en grafische elementen.
Wat deze voorbeelden gemeen hebben, is dat GLM‑4.5 zelfstandig kan plannen en uitvoeren. Het is dus meer dan een chatbot: het is een soort digitale assistent die taken plant, informatie verzamelt, code schrijft en zelfs eenvoudige user-interfaces bedient.
China’s open‑source AI‑ecosysteem en aansluiting bij internationale standaarden
China kiest steeds vaker voor open-sourcing van grote taalmodellen als strategisch instrument. In een verslag van de Chinese nieuwssite AIbase wordt GLM‑4.5 beschreven als het eerste model dat redeneren, programmeren en agent-functies native integreert. De site benadrukt dat het model de Pareto-grens bereikt op de SWE-bench Verified-ranglijst met een gunstige verhouding tussen prestaties en aantal parameters. De release bouwt voort op een golf van open modellen uit China, waarbij onder andere Moonshot AI (Kimi K2), Step AI en DeepSeek hun modellen met MIT-licentie beschikbaar stellen. Het doel is om ontwikkelaarsgemeenschappen op te bouwen, technologische standaarden te zetten en westerse concurrenten onder druk te zetten.
Enkele andere open‑source modellen uit China
| Model | Beschrijving | Parameters | Sterktes | Licentie |
|---|---|---|---|---|
| DeepSeek‑R1 | Een MoE‑model getraind voor wiskundig redeneren en 128.000 token context. | 671 miljard (37 miljard actief) | Uitstekende scores op MATH‑500 en AIME24. | MIT |
| Kimi (Moonshot AI) | Multimodale chatbot. | Niet gespecificeerd | Uitmuntend in tekst, code en beeld. | MIT |
| Qwen3 (Alibaba) | Hybride systeem met thinking- en non‑thinking‑modus, combineert dense en MoE. | Niet gespecificeerd | Redeneer- en efficiëntie‑geoptimaliseerd. | MIT |
| Wu Dao 3.0 (BAAI) | Gespecialiseerde modellen voor meertalige en multimodale taken. | Niet gespecificeerd | AquilaChat, EVA, AquilaCode. | MIT |
| ChatGLM | Tweetalige assistent voor zeer lange documenten (tot één miljoen tokens). | Niet gespecificeerd | Geschikt voor quantized implementaties. | MIT |
Deze modellen worden niet alleen groter, maar vooral redeneer- en efficiëntie-geoptimaliseerd. De open licenties maken ze beschikbaar voor onderzoekers en bedrijven wereldwijd, wat bijdraagt aan een gemeenschappelijke standaardisering rond frameworks als PyTorch, Hugging Face en vLLM. Door compatibiliteit te bieden met internationale tool-interfaces (bijv. Claude Code en Transformers) sluit China’s AI-ecosysteem steeds meer aan bij mondiale developer-praktijken.
Implicaties voor ethiek, innovatie en kosten
Ethiek en transparantie
Omdat GLM‑4.5 openlijk wordt vrijgegeven, kunnen wetenschappers en programmeurs zien hoe het model werkt. Dat bevordert transparantie en maakt het mogelijk om fouten, vooroordelen of veiligheidsproblemen op te sporen. Z.ai publiceerde bijvoorbeeld de vragenlijsten en testscenario’s die gebruikt zijn om het model te evalueren. Tegelijkertijd roept open toegang vragen op: hoe voorkomen we dat zo’n krachtig systeem wordt misbruikt voor desinformatie of cyberaanvallen? En weten we precies welke data in het model zijn verwerkt? Zowel in China als Europa wordt aan regelgeving gewerkt om generatieve AI-systemen te controleren en te certificeren. In de Verenigde Staten werd zelfs voorgesteld om het gebruik van Chinese AI-modellen in de publieke sector te verbieden. Het debat over ethische inzet en toezicht is dus nog lang niet voorbij.
Innovatie en geopolitiek
Door GLM‑4.5 gratis te delen wil Z.ai een internationale gebruikersgemeenschap opbouwen. Kleine bedrijven en onderzoekers die geen budget hebben voor dure API’s krijgen zo toegang tot technologie op het niveau van GPT‑4. Dit kan de markt openbreken en bestaande aanbieders dwingen om hun prijzen aan te passen.
De open-strategie past in een bredere geopolitieke context: de Chinese overheid en grote techbedrijven investeren zwaar in eigen AI-platforms. Door geavanceerde modellen open te stellen, wil China invloed op de wereldwijde AI-agenda winnen. Tijdens de World Artificial Intelligence Conference in 2025 benadrukten Chinese leiders dat open‑source een manier is om sneller vooruitgang te boeken en niet afhankelijk te zijn van westerse leveranciers.
Gebruiks- en operationele kosten
Gebruik maken van GLM‑4.5 via de cloud is verrassend betaalbaar. De kosten beginnen bij ongeveer 0,8 yuan per miljoen input-woorden en 2 yuan per miljoen output-woorden. Daarmee is het model vele malen goedkoper dan de Amerikaanse concurrentie, die vaak dertig yuan of meer per miljoen tokens rekent. Dankzij slimme voorspellingstechnieken reageert GLM‑4.5 ook snel: het kan honderd woorden per seconde produceren.
Wie het model op eigen hardware wil draaien, moet rekening houden met forse geheugenvereisten. De volledige versie werkt het beste op meerdere krachtige grafische kaarten met veel werkgeheugen. De kleinere Air-variant is daarentegen geschikt voor moderne consumenten-GPU’s. Doordat de gewichten gratis beschikbaar zijn, kunnen bedrijven en onderzoeksinstellingen het model lokaal finetunen zonder licentiekosten.
Conclusie
De release van GLM-4.5 markeert een belangrijk moment in de wereldwijde AI-ontwikkeling. Het model combineert een efficiënte Mixture-of-Experts-architectuur met hybride redenering, hoge snelheid en lage gebruikskosten. Dankzij de open MIT-licentie en compatibiliteit met internationale frameworks kunnen ontwikkelaars het model eenvoudig integreren, aanpassen en testen. GLM-4.5 excelleert in redeneren, programmeren en agent-taken en biedt zelfs demonstraties van autonoom web-onderzoek, UI-bediening en een Rubik’s-kubus-simulatie.
In bredere zin illustreert de release hoe China’s open-source-strategie zich ontvouwt. Bedrijven als Z.ai, DeepSeek en Moonshot zetten in op open beschikbaarheid om gebruikers te lokken en zo invloed te winnen in het mondiale AI-ecosysteem. Dit versnelt innovatie en verlaagt de drempel voor toegang tot geavanceerde AI, maar brengt ook ethische en geopolitieke vraagstukken met zich mee. Transparantie, verantwoordelijk gebruik en internationale samenwerking worden daarom steeds belangrijker.
Voor organisaties en ontwikkelaars biedt GLM-4.5 een krachtig en betaalbaar alternatief voor propriëtaire modellen; voor beleidsmakers roept het de vraag op hoe open-source AI in een wereldwijde context gereguleerd moet worden. De komende jaren zal duidelijk worden of deze open strategie China helpt om de AI-leider van de toekomst te worden – en hoe de rest van de wereld daarop reageert.
